Rahim içindeki endometrium denilen dokunun, batın içinde başka dokulara yerleşmesine endometriozis denir. Hastalığın nedeni tam olarak bilinmemektedir. Ancak hastalığın meydana gelmesini açıklayabilecek bazı tahminler vardır.
Bu hastalığa kadınların hemen hemen yarısında rastlamak mümkündür. İlk adetten önce ve son adetten sonra hastalık görülmez. Genel olarak doğurganlık yaşlarında görülmektedir.
Batın içinde, tubalarda, overlerde, periton yüzeyinde, bazen barsaklarda görülebilir.
Endometriozis infertilite (kısırlık), kasık ağrısı ve kasıklarda dolgunluk olmak üzere başlıca üç önemli belirtisi vardır.
Ağrılar çok tipiktir. Adet kanamalarından bir gün önce başlar kanama günlerinde devam eder ve adet kesilmeden de biter. Bu tip sancıları olanlarda büyük ihtimalle bu hastalık araştırılmalıdır.
Eğer endometriozis, batın alt tarafına yerleşirse, cinsel ilişki halinde de bayanlar ağrı duyarlar. Hem adetleri sancılı hem de cinsel ilişkide sancısı olanlarda, endometriozis akla gelmelidir.
Endometriozis, daha çok infertiliteye neden olmaktadır. Çocuğu olmayanların %20 - 50'sinde endometriozis olabilir.
Bu hastalık, batın içinde yapışıklık yaparak, tubaların ve yumurtalıkların fonksiyonu bozarak, yumurtlamayı engelleyerek, yumurtanın tuba tarafından yakalanmasına mani olarak ve immünolojik nedenlerle infertilite (kısırlık) yapabilir.
Normal şahıslarda aylık gebe kalma oranı ortalama yüzde 15-20 arasında olduğu halde, endometriozisli kadınlarda aylık gebelik oranı %2-10 arasındadır.
Tüplere yerleştiği zaman ya tüpü tamamen kapatır ya da iyice daraltarak spermin ve yumurtanın geçişini engeller. Ayrıca bir madde salgılayarak tuba hareketlerini ortadan kaldırır ve tuba yumurtayı yakalayamaz.
Öte yandan batın içine yerleştiğinde bazı maddeler salgılanır. Salgılanan bu maddeler hem spermlerin hareketlerini azaltır hem de spermin oosit (yumurta) içine girmesini engeller.
Tüm bunlara ilave olarak bu hastalık düşüklere de neden olabilir.
Endometriozis yumurtalıklara yerleştiğinde, yumurtalık içinde kistlere neden olur. Bu kistlerin içinde, çikolata (koyu kahverengi) renginde sıvı toplanır. Kist tedavi edilmeyip büyük hacimlere ulaşırsa, kist yırtılabilir ve içindeki sıvı batın boşluğuna yayılır bu da ciddi komplikasyonlara neden olur.
Endometriozisin tanısı, laparoskopi yapılarak konur.
Endometriozisin tedavisi, infertilite, (kısırlık) veya ağrıyı azaltmak için yapılır. Bu nedenle de kısırlık için tedavi başka türlü, ağrı için tedavi başka türlü planlanır. Ağrı için tedavi yapıldığında, bunun fazla önemi yoktur. Ama kısırlık tedavisi yapılacaksa, bu durum önem arzeder ve bu işi bilenler tedavi etmelidir.
Kısırlık tedavisinde, hastanın yaşı, kısırlığın süresi, kısırlık yapan başka patolojilerin olup olmadığı, pelvik ağrı ve endometriozisin yaygınlık derecesi çok önemlidir. Tedavi bu bilgilerin ışığı altında yapılmalıdır.
Bu hastalarda öncelikle laparoskopi yapılarak, endometriozisin yaygınlık derecesi tespit edilmelidir. Buna göre, 1-11 derecede olan ve genç hastalarda kendiliğinden bebek beklenebilir veya aşılama yapılabilir. Ama 35 yaş ilerisinde olanlar ve 3-4 gibi ağır endometriozisi olanlarda vakit kaybetmeden tüp bebek uygulamasına geçilmelidir.
Endometriozisin ilaçla tedavisi varsa da, ilaç tedavisi radikal bir tedavi değildir.
(Kaynak:Prof.Dr.Mülazım Yıldırım dersnotları)
...
