Spiral (RİA )

Halk arasında kullanılan adıyla Spiral veya Rahim içi araç (RİA)  ülkemizde ve dünyada en yaygın kullanılan yöntemdir. Bu kadar yaygın kullanılmasının en büyük nedeni hastaya getirdiği maliyetin düşük olması ve kullanım kolaylığıdır.

 Spiral (RİA) Nedir?

Yapısı genellikle T harfine benzeyen, geri dönebilir doğum kontrolü sağlayan küçük bir araçtır. Gövde üzerinde bakır tel sarılıdır. Bu bakır zaman içinde yavaş yavaş salınarak RİA' nın etki mekanizmalarından birini oluşturur. Günümüzde kullanılan modern spirallerin önerilen kullanım süreleri değişkendir. Üretici firmalar 3 yıl ile 10 yıl arasında değişen kullanım süreleri belirtmektedirler. Ülkemizde yaygın olarak takılan T spiralleri 5-10 yıl süreli koruma sağlamaktadır.

Büyük bir kısmı T şeklinde olmakla birlikte piyasada değişik marka ve yapılarda pek çok RİA bulunmaktadır. Bunların etkinlik açısından birbirlerine üstünlükleri yoktur. Sadece bir kısmının  boyutu küçük olup uygun rahimlere takılmada kolaylık sağlamaktadır.
Spiralin alt ucunda genellikle bir halkaya da topuz bulunur. Bu bölüme  ipi bağlıdır. Bu ip pamuk ya da bazı doğal materyalden üretilmiş iplikler gibi sıvı çekerek şişmez. İpin görevi RİA çıkartılacağı zaman kolaylık sağlamaktır. Bunun yanı sıra kontrollerde ipin uzunluk ve durumu spiralin yerinden kayıp kaymadığının anlaşılmasında yardımcı olmaktadır.

Kaç çeşit spiral vardır?

Piyasada değişik yapı ve boyutta spiraller vardır. Markası ne olursa olsun hepsinin koruma mekanizması ve etkiliği aynıdır. Üzerindeki bakır miktarına göre maksimum kullanma yılları belirlenmiştir. Ülkemizde en çok T şeklinde olan bakırlı spiral kullanılmaktadır. Spiralleri içerdikleri maddeye göre sınıflandırmak gerekirse;

* Bakırlı spiraller: Ülkemizde de en çok tercih edilen bu spirallerin Copper T, Nova-T ve Multiload isminde çeşitleri vardır. Doktorun tercihine göre kullanım için seçilirler.

* Hormonlu spiraller: Bulundurdukları haznede progesteron hormonu içerirler ve bu hormonu yavaş bir şekilde salgılayarak gebeliğe engel olurlar. Ülkemizde Mirena ismiyle satılmaktadır.

* Herhangi bir madde içermeyen spiraller: Bundan 10-15 yıl öncesi ülkemizde yaygın olarak kullanılmışlardır. ‘S’ şeklinde veya halka şeklinde olup üzerinde herhangi bir madde (bakır, hormon ) içermezler. Şu anda  temin etmek mümkün değildir, satılmamaktadır.

Spiral (RİA) gebeliği nasıl engeller?

Spiralin gebeliği engellemede ilk etkisi rahim içinden geçen sperm hareketlerini bakır aracılığı ile bozmasıdır. Ayrıca  RİA üzerinde bulunan bakır yavaş  salgılanarak rahmin içini döşeyen tabakada reaksiyona neden olur ve bu dokudan olan enzim üretimini değiştirir. Bu etki sonucu yumurta döllenmiş olsa bile rahim içinde tutunamaz. Öte yandan bakır prostoglandin adı verilen maddelerin üretimini etkileyerek gebeliği destekleyen hormonların üretimini bozar. Yani spiral hem döllenmeyi engeller hem de döllenme olsa bile bu embriyonun rahim içinde tutunma ve canlılığını devam ettirme şansını azaltır.

Spiralin güvenirliliği ne kadardır?

Spiral güvenirliliği en yüksek olan korunma yöntemlerinden biridir. Başarısızlık oranı yaklaşık %2’dir. Koruyuculuk spiral  takıldığı andan itibaren başlar. Spiralin koruyuculuğu çıkarıldığı anda biter ve yumurtlama üzerine etkisi olmadığı için  kadın tekrar gebe kalma yeteneğine kavuşur. RİA'nın cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı hiçbir koruyuculuğu yoktur.

Spiral kimler için uygun bir yöntemdir?

·         35 yaş üstü ailesini tamamlamış ve hormonal yöntem istemeyen kadınlar.

·         Yüksek etkili, uzun süreli ve geri dönebilen bir yöntem arayanlar.

·         Cinsel yolla bulaşan hastalıklar için yüksek risk grubunda olmayan kadınlar.

·         Emziren anneler.

·         Sigara kullanımı ya da başka nedenler ile doğum kontrol hapı veya diğer hormonal yöntemleri kullanamayanlar.

·         Her gün ilaç kullanmak istemeyen unutkan kadınlar.

En uygun takılma zamanı nedir?

Genellikle adetin bitmesine yakın, kanamanın azaldığı fakat bitmediği dönemde takılır. Bazı doktorlar ise kanamanın yoğun olduğu adetin 2-3’üncü günü spiral takmayı tercih etmektedirler. Bunun sebebi, hastanın gebe olmadığından emin olmak ve rahim ağzının biraz açılmış olması nedeniyle hastanın acı hissetmemesidir.  Ancak adetli iken spiral mutlaka takılmalıdır görüşü geçerli değildir. Doktor uygun görür ise ve gebelik riski olmadığına kanaat getirse adet dışında da takılabilmektedir.

Takıldıktan sonra hangi şikayetler oluşabilir?

Spiral takılırken veya  takıldıktan hemen sonra kramp tarzında kasıklarda ağrılar olabilmektedir. Bunlar normaldir ve geçicidir. Genelde spiral takıldıktan sonra ilk bir kaç ay hafif şikayetler devam etse de, kadınların büyük bir kısmı kısa sürede spirale alışırlar. Ara kanamalar ve adet sırasında ağrılar da birkaç ay kadını rahatsız edebilmektedirler. İlk birkaç ay adet aralarında lekelenme tarzında kanamalar olabilir. Adet kanamalarının 10 güne kadar sürmesi normaldir. Kullanıcıların %70'i herhangi bir rahatsızlık yaşamazlar. Bazen rahim takılan spirali dışarıya atabilir. En sık RİA kullanımın ilk 3 ayında görülmektedir. Bu sebepten dolayı anormal ve fazla kanama varlığında doktor muayenesi gerekmektedir.

Takıldıktan sonra ne sıklıkla kontrol edilmelidir?

İlk kontrol spiral hemen takıldıktan sonra ultrasonografi ile yerinde olup olmadığına bakılması ile yapılmaktadır. Bundan sonraki kontrol 3 ay sonra yapılır. Bu kontrolde spiralin yerinde olup olmadığına ve herhangi bir enfeksiyon bulunup bulunmadığına bakılacaktır. Her şey normal ise  6 ayda bir yapılan rutin jinekolojik muayeneler sırasında tekrar kontrol edilecektir.

Spiralin yan etkileri nelerdir?

Spiral, iyi hasta seçimi ve uygun takılma tekniği uygulandığı takdirde, çekildikten sonra kısırlık sorununa yol açmaz. Bir sorun nedeniyle spiral çekilse bile, daha sonraki doğurganlık oranlarının normal olduğu bildirilmektedir. Bu, daha çok tek eşi bulunan kadınlar için geçerlidir.

• En çok spiral çekilmesini gerektiren şikayetler kanama ve adet sancısının artmasıdır. Spiral takılmasını izleyen bir yıl içinde, bu nedenlerle % 5-15 oranda hastanın spirali çekilmektedir.
   

• Bakırlı spiraller takıldıktan sonra, adet kanaması yaklaşık % 55 oranda artar. Ayrıca, kanama süresi birkaç gün uzar. Uzun süre spiral kullanan hastalarda, zaman zaman demir ve hemoglobin düzeyi kontrol edilmelidir.
   

• Bazı hastalar vaginal akıntıdan şikayetçi olabilir. Bu durumda bir enfeksiyon olup olmadığı araştırılarak, spirali çıkarmadan uygun tedaviyi yapmak gerekir.
   

• Spirale bağlı enfeksiyon, genellikle iyi takılma tekniği uygulanmayan hastalarda ve daha çok ilk 3-4 ay içerisinde görülen bir durumdur. 
   

Spiral ne zaman ve nasıl çıkartılır?

Spiralin çıkartılması çok basit ve ağrısız bir işlemdir. Tercihen adet döneminde çıkartılır. Spekulum takıldıktan sonra bir alet yardımı ile doktor görünen ipinden tutup spirali çıkartmaktadır. Bazen spiral rahim içine yapışabilir veya spiralin ipi koptuğundan veya içeri kaçtığından dolayı görülmeyebilir. Bu gibi durumlarda  kürtaj benzeri bir işlem ile özel bir küret yardımıyla çıkartılmaktadır. Kürtaj benzeri işlem de çıkartılması için yeterli olmaz ise  histereskopi yardımı ile çıkartılmalıdır.

Spiral kısırlık yapar mı? Doğurmamışlara spiral takılır mı?

Spiral kısırlık yapmaz. Fakat spiral genital organlardaki enfeksiyon riskini arttırır. Doğurmamışlara korunmaya yönelik spiral ilk tercih olarak tavsiye edilmemektedir.

Aklınızda bulunsun!

·         İstenmeyen gebeliklere karşı korunma, spiral takıldıktan hemen sonra başlar.

·         Adetler daha uzun ve daha fazla miktarda olabilir; tampon kullanılabilir. (progesteron salgılayan spirallerde bu soruna rastlanmaz).

·         Spiral takıldıktan sonraki ilk aylarda pelvik enfeksiyon riski biraz artar.

·         Vagina mukozası yoluyla bulaşan enfeksiyonlara karşı  ayrıca prezervatif kullanmak gerekir.

·         Spiral takılı olanlarda dış gebelik görülebilir.

·         Spiral kendi kendine düşebilir ya da aşağı sarkabilir. Şiddetli kasık ağrısı ve anormal kanama varlığında kontrol zamanı beklenmeden doktora başvurulmalıdır.

·         Spiralin süresi dolduğunda çıkarılır. Tercihen 2 ay dinlenme periyodu konulur ve bu arada smear kontrolü yapılır. Ardından yeni spiral uygulanır. Doktorunuz uygun görürse ara vermeden yeni bir spiral hemen takılabilinir.

 

...